Het klopt dat de aarde al heel wat klimaatveranderingen heeft meegemaakt. De bekendste is de ijstijd. Maar op een gegeven moment stegen de temperaturen en werd het klimaat zoals we het nu kennen.
Laten we even in het verleden duiken. Zo’n 56 miljoen jaar geleden warmde de aarde op, beetje vergelijkbaar met wat er nu gebeurt. Volgens wetenschappers ging dat toen best snel: zo’n vijf graden op enkele duizenden jaren.
De oorzaak? Wetenschappers veronderstellen dat er een enorme uitbraak was van methaan* uit de zeebodem. Die duurde dus enkele duizenden jaren. Het was hier lekker warm en op de Noordpool groeiden palmbomen. Meer nog: in die periode ontstond de primaat waarvan de mens afstamt.
*methaan is een krachtig broeikasgas. Zo zorgen vuilnisbelten tegenwoordig voor veel methaanuitstoot, maar ook koeien produceren methaan tijdens de vertering van hun eten.
/ We leven in een ijstijd
Het klimaat dat we nu kennen is eigenlijk een ijstijd. Je leest het goed. Het is heel eenvoudig: we spreken van een ijstijd als er op een van de poolgebieden permanent landijs is. Deze ijstijd begon zo’n 34 miljoen jaar geleden, al duurde het wel enkele tienduizenden jaren voordat Antarctica bedekt was met ijs. Sindsdien zitten we in een soort cyclus waarbij koudere en warmere periodes elkaar afwisselen.
/ Mensen trokken rond
Die temperatuurschommelingen waren niet overal even voelbaar. Daardoor ondergingen alleen bepaalde regio’s grote veranderingen en betekende dat de ondergang van sommige beschavingen.
Bovendien trokken de meeste mensen nog altijd rond in die periode. Op zoek naar leefbare plaatsen met voldoende eten. Pas zo’n 12.000 jaar geleden ontstonden de eerste vestigingen. Inderdaad, toen het klimaat ongeveer hetzelfde was als nu.
De overgangen tussen de koude en warmere periodes verliep veel langzamer. Zelfs de ‘snelle’ opwarming duurde 10.000 jaar. Dat betekent zo’n 0,05 graad per eeuw. Als je weet dat het nu al gemiddeld 1 graad warmer is dan een eeuw geleden, weet je dat de huidige temperatuurstijging abnormaal is.
Je las ook net dat de invloed van de klimaatveranderingen regionaal waren. Maar nu spreken we over global warming, waarbij de temperatuur over de hele aarde stijgt. Op de ene plek al sneller dan op de andere.
Een ding is zeker, aan de zon kan het niet liggen. Want die schijnt nog altijd even hard als miljoenen jaren geleden. Bovendien houden wetenschappers de zon goed in het oog.
Het grote verschil? De mens. In één eeuw nam de industrie en het verkeer namelijk enorm toe. En sindsdien blazen we massa’s CO2 de lucht in. Die CO2 ligt als een deken rond de aarde. Daardoor stijgt infrarode straling steeds moeilijker richting atmosfeer om zo de aarde te verlaten.
Infrarode straling is een soort onzichtbaar licht dat warme dingen, zoals onze lichamen, de zon en de grond uitstralen. Doordat dit deken van CO2 ervoor zorgt dat die warmte niet weg kan, stijgt de temperatuur op aarde. Zoals een auto die in de zon staat.
Bomen halen van nature CO2 uit de lucht en zetten het om in zuurstof. Maar door de enorme ontbossingen zoals in het Amazonewoud, verdwijnt langzaam maar zeker onze natuurlijke airco.
De opwarming zou een natuurlijk fenomeen kunnen zijn. Maar het ongeziene tempo en het feit het een wereldwijd probleem is, bewijzen helaas dat de mens schuldig is.
Want het is dus niet toevallig dat de snelle en grote stijging in de voorbije eeuw samenvalt met de toename aan CO2 in de lucht, de enorme uitstoot van methaangassen en wereldwijde ontbossingen.
Bovendien hadden mensen tienduizenden jaren geleden de tijd om betere oorden op te zoeken. Er was ook genoeg plaats voor iedereen. In onze huidige samenleving is dit onmogelijk, zeker in de beperkte tijd die we hebben. En daarom is NU actie ondernemen zo belangrijk.
Meer weten over hoe de opwarming verloopt en wat de verwachtingen zijn?
In het volgende magazine gaan we kijken of we als individu kunnen helpen om de opwarming van de aarde te vertragen. Of dat het vooral aan bedrijven en de industrie is om onze aarde te redden.
Bronnen: Klimaat Helpdesk en Klimaat.be